Victor Hugo đặc biệt tôn trọng ngòi bút của chính mình khi không thể nào cất giấu được tấm lòng cảm thông, yêu mến những con người ở dưới đống bùn lầy tận đáy của xã hội đang ngoi ngóp thở ham muốn được sống cho ra con người trong đất nước được mệnh danh là “Kinh đô ánh sáng” của thế giới trong tác phẩm của mình. Văn chương của ông có thể được gói gọn trong một lời tựa của bản thân ở đầu trang sách như sau:

“Khi pháp luật và phong hoá còn đầy đoạ con người, còn dựng nên những địa ngục ở giữa xã hội văn minh và đem một thứ định mệnh nhân tạo chồng thêm lên thiên mệnh; khi ba vấn đề lớn của thời đại là sự tha hoá của đàn ông vì bán sức lao động, sự sa đoạ của đàn bà vì miếng cơm manh áo, sự cằn cỗi của trẻ nhỏ vì tối tăm thất học còn chưa được giải quyết; khi ở một số nơi đời sống còn ngạt thở; nói khác đi và trên quan điểm rộng hơn, khi trên mặt đất, dốt nát và đau khổ còn tồn tại thì những quyển sách như loại này còn có thể có ích.””

Hoặc cũng có thể là các công trình nghiên cứu hàng nghìn trang từ những nhà văn mọi miền xứ sở tìm đến, chỉ để thỏa cái thú tham gia vào cuộc hành trình tìm kiếm hạt ngọc lương tri-một chất liệu quí giá của vẻ đẹp hoàn mỹ đến từ con người mà không một đấng thần linh nào dám khinh nhờn sau gần hai thế kỉ Victor Hugo đã kí gửi ở nhân thế tạm bợ này.

Chính bản thân tác phẩm là một thiên truyện dài với sự có mặt của rất nhiều nhân vật, rất nhiều câu chuyện ngổn nganh trong thế giới người ta chưa chắc gọi nhau bằng cái tên chân thật, yêu dấu thường ngày. Jean Valjean xuất hiện dưới góc quay là một người tù khổ sai bởi khi là một chàng thanh niên nghèo, ông đã ăn cắp chiếc bánh mỳ về cho gia đình bị chết đói của mình. “Lúc vào tù, Jean Valjean run sợ, khóc lóc, đến khi ra, anh thành người thản nhiên, trơ như đá”, “con người bị pháp luật hất ra ngoài xã hội ấy, nhìn loài người với cặp mắt giận dữ”. Đây là một tội ác ư? Một tội ác của xã hội khi thúc đẩy một con người lầm lỡ phải mang vác tội ác  suốt đời chứ không chỉ là 19 năm ngồi tù với số hiệu 24601? Chính người đọc không chừng còn lầm tưởng đây là con số trên một tấm bia mộ vô danh nào đó được thần chết ghé thăm ở chốn địa đàng ban cho thay cho tên họ con người. Xét cho cùng, nơi nương náu cuối cùng của Jean Valjean là ở đâu nếu không phải tự mình tìm kiếm lấy? Nguồn gốc của nỗi khốn khổ của Jean Valjean là gì và do đâu mà xuất hiện, nó len lỏi trong thế giới những người nghèo, tầng lớp dưới như Fantine, Cossette xuất hiện sau này thế nào đây? Đó chẳng phải chính là thành kiến của xã hội như Nam Cao từng phê phán trong “Chí Phèo” hay sao?